Where are you? You are here.

คุณเคยสงสัยไหมว่า โลกของเราคืออะไร ทำไมถึงลอยได้ แถมยังหมุนรอบตัวเองและรอบดวงอาทิตย์ได้อีก แล้วเจ้าดวงอาทิตย์ มันลอยอยู่ตรงไหน ยังมีดวงดาวอีกนับแสน นับล้านดวงลอยวนอยู่รอบ ๆ  อยากรู้ว่ามีใครสักคนอยู่บนดาวเหล่านั้นไหม หรือมีแค่พวกเราเพียงลำพังเท่านั้น  แล้วจักรวาลมันมีขอบเขตอยู่ตรงไหน

ที่มาของภาพ (Hasa. 2560)

กาแล็กซี (galaxy) 

กาแล็กซี ภาษาไทยเรียกว่า ดาราจักร แต่ละดาราจักรจะประกอบไปด้วยดวงดาวต่าง ๆ หลุมดำ ดาวนิวตรอน ดวงจันทร์ เนบิวล่า ดาวเคราะห์น้อย ดาวหาง ฝุ่นละออง สสารมืด และกลุ่มแก๊สที่มารวมตัวกันด้วยแรงดึงดูด กาแล็กซีมีทั้งขนาดใหญ่และขนาดเล็ก ใน 1 กาแล็กซี อาจมีดวงดาวน้อยกว่า 1 ล้านดวง หรืออาจมีมากกว่า 1 ล้านล้านดวงเลยก็ได้ เอ็ดวิน ฮับเบิล นักดาราศาสตร์ (พ.ศ.2469) ได้จำแนกรูปแบบการรวมตัวของกาแล็กซี ออกเป็น 4 รูปแบบ ได้แก่

1. กาแล็กซี่แบบรูปไข่ หรือทรงรี (Elliptical) (จัดว่าเป็นรูปทรงพื้นฐานเริ่มแรก) 
2. กาแล็กซี่แบบก้นหอย หรือรูปเกลียว (Spiral )
3. กาแล็กซี่แบบกังหัน หรือรูปเกลียวแขนยาว (Barred Spiral) 
4. กาแล็กซี่แบบไม่มีรูปร่าง (Irregular) 

ที่มาของภาพ (sanomaru. 2561)

เราอยู่ในกาแล็กซีไหน 

นักดาราศาสตร์ประมาณว่าในห้วงจักรวาล (universe) มีกาแล็กซีทั้งหมดอย่างน้อย 1 แสนล้านกาแล็กซี ระบบสุริยะของเราอยู่ในกาแล็กซีที่ชื่อว่า Milky Way Galaxy (ดาราจักรทางช้างเผือก) ซึ่งเป็นกาแลกซี่แบบก้นหอย เป็น 1 ในกาแล็กซี่ที่ล่องลอยอยู่ในจักรวาล เฉกเช่นกับกาแล็กซีอื่น ๆ 

กาแล็คซีจำนวนมากมายล่องลอยอยู่ในจักรวาล
โดย R. Jay GaBany/NASA
ที่มาของภาพ (Michael J. I. Brown.2554)

ดวงอาทิตย์เป็นดาวฤกษ์ดวงหนึ่งในดาราจักรทางช้างเผือก
ที่มาของภาพ ปรับปรุงจาก (Francis Reddy.2562)

Where are you? You are here.

คราวนี้เราคงได้รู้แล้วว่า โลกของเราเป็นบริวารของดวงอาทิตย์ ซึ่งเป็นศูนย์กลางของระบบสุริยะเล็ก ๆ ระบบหนึ่ง อยู่ภายในกาแล็กซีที่ชื่อว่า ดาราจักรทางช้างเผือก (Milky Way Galaxy) ซึ่งเป็นเพียงกาแล็คซี  1 ในแสนล้านกาแล็กซีในห้วงจักรวาล

ตำแหน่งของโลก และระบบสุริยะของเราในดาราจักรทางช้างเผือก
ที่มาของภาพ ปรับปรุงจาก (QUINNCREATIVE. 2557)

กลุ่มดาวที่เรามองเห็นด้วยตาปล่าวในยามค่ำคืน
อยู่ในขอบเขตพื้นที่วงกลมสีเหลืองเท่านั้น
ที่มาของภาพ (Joseph Stromberg. 2558)

ภาพแผนที่กาแล็คซีประมาณ 100,000 แห่งที่อยู่ใกล้ Milky Way
ที่มาของภาพ (Joseph Stromberg. 2558)

ดาราจักรทางช้างเผือกเป็นเพียงหนึ่งในดาราจักรหลายพันล้านแห่งในจักรวาล  นักดาราศาสตร์ได้ทำแผนที่ดาราจักรจำลองประมาณ 100,000 แห่งที่อยู่ใกล้ดาราจักรทางช้างเผือก  และพบว่าดาราจักรต่าง ๆ เป็นส่วนหนึ่งของกระจุกดาวขนาดใหญ่ที่เรียกว่า  ลานิอาเคอา (Laniakea) กระจุกดาวขนาดใหญ่นี้ มีรูปร่างคล้ายส้อม โดยมีดาราจักรทางช้างเผือกอยู่บนปลายขาส้อมด้านหนึ่งของมัน  

คำถามสำคัญ

เมื่อคุณแหงนหน้าขึ้นไปบนท้องฟ้า คำถามต่าง ๆ ที่มักจะผุดขึ้นมาในใจบ่อย ๆ เช่น 

• มีชีวิตบนดาวเคราะห์ดวงอื่น ๆ หรือไม่ 
• เราอยู่คนเดียวในจักรวาลนี้ จริงหรือ  
• มีดาวเคราะห์ดวงอื่น ๆ ที่เหมือนกับโลกของเราบ้างไหม
• ฯลฯ

ทุกวันนี้ นักดาราศาสตร์ทั่วโลก และแม้แต่องค์การแนวหน้าด้านอวกาศอย่างองค์การนาซ่า (NASA) ก็ยังเพียรพยายามหาคำตอบเหล่านี้อยู่

สำหรับพวกเรา แม้จะไม่ใช่นักดาราศาสตร์ แต่ก็สามารถนำเรื่องราวและประสบการณ์บนท้องฟ้าในห้วงจักรวาลนี้ ไปเล่าให้บุตร หลาน หรือ คนรอบข้างฟังได้บ้าง ก็ถือว่าได้ทำดีที่สุดแล้วครับ

l Know, I am here.

***************************

รวบรวมและเรียบเรียงโดย
ชมรมดาราศาสตร์ราชบุรี
26 ก.พ.2565

ที่มาข้อมูลและภาพ

• sanomaru. (2561). ประเภทของกาแล็กซี : กาแล็กซีรี กาแล็กซีกังหัน กาแล็กซีเลนส์ กาแล็กซีไม่มีรูปแบบ. [Online]. Available : https://www.trueplookpanya.com/knowledge/content/66271/-blo-sciear-sci-. [2565 กุมภาพันธ์ 26].
• Michael J. I. Brown. (2554). Explainer: a beginner’s guide to the galaxy. [Online]. Available : https://theconversation.com/explainer-a-beginners-guide-to-the-galaxy-49. [2565 กุมภาพันธ์ 26].
• Lumen. (2565). The Discovery of Galaxies. [Online]. Available : https://courses.lumenlearning.com/astronomy/chapter/the-discovery-of-galaxies/. [2565 กุมภาพันธ์ 26].
• อดิศักดิ์ มหาวรรณ. (2565). ดาราจักร (แกแล็คซี่ - galaxy). [Online]. Available : http://www.rmutphysics.com/charud/naturemystery/sci3/Galaxy/galaxy1.htm. [2565 กุมภาพันธ์ 26].
• Joseph Stromberg. (2558). 11 images that capture the incredible vastness of space. [Online]. Available : https://www.vox.com/2015/4/17/8432733/space-maps. [2565 กุมภาพันธ์ 26].
• Francis Reddy. (2562). The Milky Way: Earth’s home galaxy. [Online]. Available : https://astronomy.com/magazine/2019/08/the-milky-way-earths-home-galaxy. [2565 กุมภาพันธ์ 26].
• QUINNCREATIVE. (2557). When the Universe Ain’t Talkin’. [Online]. Available : https://quinncreative.wordpress.com/2014/03/05/when-the-universe-aint-talkin/. [2565 กุมภาพันธ์ 26].
• Hasa. (2560). Difference Between Universe and World. [Online]. Available : https://www.differencebetween.com/difference-between-universe-and-vs-world/. [2565 กุมภาพันธ์ 26].