ดาวลูกไก่ เคียง ดวงจันทร์ วันลอยกระทง
เข้าสู่ฤดูหนาวแล้ว กระจุกดาวลูกไก่ (Pleiades star cluster) หรือ 7-Sisters ที่รู้จักกันทั่วโลก จะเริ่มปรากฏโฉมให้เราเห็นตั้งแต่หัวค่ำ ยิ่งตอนนี้ก็จะอยู่เคียงข้างกับดาวพฤหัสบดี (Jupiter) ราชาแห่งทวยเทพ ที่ส่องสว่างโดดเด่นอยู่กลางท้องฟ้า และในคืนวันลอยกระทงปีนี้ จะอยู่เคียงข้างกับดวงจันทร์ ด้วย
 |
| ที่มาของภาพ ปรับปรุงจาก (Bruce McClure. 2564) |
หลากหลายตำนาน
เป็นเวลานับกว่าพันปีมาแล้วที่เรื่องราวของดาว 7 ดวง ในกระจุกดาวลูกไก่ อันโด่งดังไปทั่วโลก กลายเป็น กลุ่มดาวที่น่าประหลาดใจและน่าหลงใหล พวกเขากลายเป็นตำนานในเกือบทุกวัฒนธรรมบนโลก ได้รับการถ่ายทอดแบบปากต่อปาก ผ่านบทกวี ศิลปะ ดนตรี และสถาปัตยกรรม อาทิ ชาวกรีก ชาวอะบอริจิน จีน ชนพื้นเมืองอเมริกัน อียิปต์ เปอร์เซีย อินเดีย ไทย โพลีนีเซียน และอื่นๆ อีกมากมาย
 |
| ที่มาของภาพ (Lucinda Riley. 2561) |
ตำนานเทพปกรณัมกรีก ซึ่งเป็นตำนานดาวที่ถูกกล่าวขวัญถึงมากที่สุด กล่าวว่า กลุ่มดาวลูกไก่ ประกอบด้วย เจ็ดสาวพี่น้อง เป็นธิดาของ แอตลาส (Atlas) เทพเจ้าไททัน ซึ่งในช่วงสงครามเคยก่อกบฏต่อ เทพซูส (Zeus) ราชาแห่งทวยเทพ จึงถูกลงโทษให้แบกสวรรค์ไว้บนบ่าตลอดไป และ พลีโอเน (Pleione) ผู้พิทักษ์หญิง นางไม้แห่งท้องทะเลในตำนานของกะลาสีเรือ ได้แก่
- อัลซีโยเน่ (Alcyone)
- เซเลโน (Celaeno)
- อิเล็กตรา (Electra)
- ไมอา (Maia)
- เมโรเป (Merope) (ดาวลูกไก่ที่สูญหายไป)
- เทย์เกตา (Taygete)
- แอสเทอโรป (Asterope)
เรื่องตำนานเจ็ดสาวพี่น้อง ว่าทำไมจึงกลายเป็นดาวเจ็ดดวงบนท้องฟ้านั้น พอสรุปได้ว่า ธิดาทั้งเจ็ดคนเป็นที่รักของเหล่าเทพเจ้าและมนุษย์จำนวนมาก หนึ่งในผู้ที่หลงรักพวกเธอ คือ นายพราน Orion วีรบุรุษผู้ยิ่งใหญ่ นายพราน Orion ไล่ตามธิดาทั้งเจ็ดคน จนพวกเธอต้องหนีไปซ่อนตัวในถ้ำบนภูเขา เทพซูส ราชาแห่งทวยเทพ สงสารธิดาทั้งเจ็ดคนจึงแปลงร่างพวกเธอให้กลายเป็นนกพิราบสีขาว บินหนีขึ้นไปบนท้องฟ้า และกลายเป็นกลุ่มดาว Pleiades ซึ่งปัจจุบัน กลุ่มดาวนายพราน (Orion) ก็ยังไล่ตามเธออยู่
ผมก็ไม่แน่ใจว่าตำนานนี้ถูกหรือปล่าว อ่านจากข้อมูลออนไลน์แล้ว ยังงง ๆ ไม่รู้จะเชื่อสำนักไหนดี ลองหาอ่านเอานะครับ แต่ที่แน่ ๆ คือ แต่เดิม ชาวโบราณเห็นดาวลูกไก่ 7 ดวง แต่ปัจจุบัน หายไป 1 ดวง คือ ดาวเมโรเป ปัจจุบันเหลืออยู่ 6 ดวง
กระจุกดาวลูกไก่อยู่ในกลุ่มดาววัว อยู่ห่างจากโลกของเราประมาณ 444 ปีแสง เป็นหนึ่งในกระจุกดาวที่อยู่ใกล้โลกที่สุด และสว่างพอที่จะมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า (mag 1.2) หากท้องฟ้าที่มืดมิด เราจะสามารถมองเห็นดาวอย่างน้อย 6 ดวง นักดูดาวที่มีตาเหยี่ยว อาจสามารถเห็นดาวได้มากถึง 14-20 ดวง กล้องส่องทางไกลหรือกล้องโทรทรรศน์จะช่วยให้มองเห็นดาวที่จางกว่าได้
 |
| กระจุกดาวลูกไก่ เคียง ดาวศุกร์ ที่มาของภาพ (Bruce McClure. 2564) |
กลุ่มดาวลูกไก่และดาวตาวัว
ดาว Aldebaran (ตาวัว) มาจากคำภาษาอาหรับที่แปลว่า ผู้ตาม ซึ่งเชื่อกันว่า ดาวตาวัวนี้ จะวิ่งไล่ตามดาวลูกไก่ไปทั่วสวรรค์ตลอดนิรันดร์กาล โดยปกติ ตอนเย็นกระจุกดาวลูกไก่จะลอยขึ้นสู่ท้องฟ้าทางทิศตะวันออกก่อน แล้วดาวตาวัวก็จะตามขึ้นมา โคจรตามกันไปจนกระทั่งรุ่งเช้า ทางทิศตะวันตก กระจุกดาวลูกไก่จะตกก่อน แล้วดาวตาวัวก็จะตกตามไป
ดาวลูกไก่ เคียง ดวงจันทร์ วันลอยกระทง
ในคืนวันที่ 27 พ.ย.2566 ซึ่งเป็นวันลอยกระทง ตามประเพณีไทย ดวงจันทร์ขึ้น 15 ค่ำ ดาวลูกไก่ จะอยู่ในตำแหน่งใกล้กับดวงจันทร์ เริ่มสังเกตได้ทางทิศตะวันออก ตั้งแต่ 18:00 น. เป็นต้นไปจนถึงรุ่งเช้า ภาพที่เห็นจะประมาณภาพด้านล่างนี้
ที่มาข้อมูล
 |
| ที่มาของภาพ Naoyuki Kurita. (2558) |
ท่านใดยังไม่รู้จักดาวลูกไก่ คืนวันลอยกระทง ลองชมกันดูนะครับ
*****************************
เขียนโดย
พลตรี ดร.สุชาต จันทรวงศ์
ชมรมดาราศาสตร์และมวลเมฆ จ.ราชบุรี
16 พ.ย.2566
พลตรี ดร.สุชาต จันทรวงศ์
ชมรมดาราศาสตร์และมวลเมฆ จ.ราชบุรี
16 พ.ย.2566
ที่มาข้อมูล
- Lucinda Riley. (2561). Myths and Legends of the Pleiades. Lucinda Riley. [Online]. Available : https://lucindariley.co.uk/myths-and-legends/. [2566 พฤศจิกายน 16].
- Bruce McClure. (2564). Pleiades – or 7 Sisters – known around the world. EarthSky. [Online]. Available : https://earthsky.org/favorite-star-patterns/pleiades-star-cluster-enjoys-worldwide-renown/. [2566 พฤศจิกายน 16].
- Naoyuki Kurita. (2558). Dawn Moon, Pleiades & Hyades. Stellar Scenes. [Online]. Available : https://stellarscenes.net/seikei_e/s118.htm. [2566 พฤศจิกายน 16].
- Vito Technology, Inc. (2566). The Pleiades: One of the Best Naked-Eye Deep-Sky Objects. Star Walk 2. [Online]. Available : https://starwalk.space/en/news/m45-pleiades-star-cluster?utm_source=starwalk2-google&utm_medium=pleiades&utm_campaign=share. [2566 พฤศจิกายน 16].
ความคิดเห็น
แสดงความคิดเห็น